Outsourcing

Kamil Głowienka dołącza do Działu Doradztwa Technicznego i obejmuje stanowisko Project Manager.

Kamil jest inżynierem z uprawnieniami budowalnymi bez ograniczeń do kierowania robotami budowlanymi w specjalności konstrukcyjno-budowlanej. Z rynkiem nieruchomości i rynkiem budowlanym związany jest prawie od 10 lat. Swoje doświadczenie zawodowe zdobywał zarówno w Polsce jak i za granicą (Hiszpania, Chiny), pracując m.in. w takich firmach jak Warbud, Emmco Pomorze, Rivervial Grupo Constructor a ostatnio – White Star Real Estate.

Kamil nadzorował m.in. realizację siedmiokondygnacyjnego budynku hotelowego czterogwiazdkowego z dwoma poziomami podziemnymi, był również inżynierem budowy budynków biurowo-usługowych X20 w Warszawie oraz The Park Kraków w Krakowie.

Jako inżynier z uprawnieniami do kierowania robotami budowlanymi albo wykonywania nadzoru inwestorskiego przy zabytkach nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, brał udział w projektach przebudowy i rozbudowy zabytkowych budynków D3 i D5 dawnej Elektrociepłowni Powiśle w Warszawie a także był członkiem zespołu szukającego rozwiązywań zagadnień inżynierskich w innym obiekcie zabytkowym z przebiegającymi w podziemiu trasami średniego i wysokiego napięcia w obudowach pożarowych oraz miejską siecią ciepłowniczą.

Kamil posiada również doświadczenie w nadzorze realizacji fit-outów (m.in. restauracje Dock19 i DYM).

Dział Doradztwa Technicznego Avison Young to doświadczeni eksperci rynkowi, wszyscy z uprawnieniami budowlanymi w każdej z branż. W ostatnim czasie zespół realizował na terenie całej Polski usługi m.in. technical due diligence, project monitoring, bank monitoring a także zapewniał inwestorom kompleksową obsługę kilku warszawskich projektów typu PRS.

„Jestem przekonany, że Kamil świetnie odnajdzie się w naszym zespole doradztwa technicznego. - komentuje Tomasz Daniecki, Director, Head of Technical Advisory, Business Development w Avison Young – Ma bogate i wszechstronne doświadczenie, znakomitą znajomość procesu inwestycyjnego a także nastawienie na potrzeby klienta.”

Autorzy: Maksymilian Sobczak, Associate Director, Office Agency w Avison Young oraz Michał Kiersnowski, Sales Director, Office Department w Reesco

Na skutek wzrostu cen energii elektrycznej, mediów oraz usług i płacy minimalnej, a także podatków i opłat lokalnych, w tym roku mamy do czynienia ze skokowymi podwyżkami kosztów eksploatacyjnych w budynkach biurowych. W zależności od klasy obiektu i składowych opłat eksploatacyjnych w Warszawie zarejestrowaliśmy ich wzrost na poziomie od 15 do nawet 30-40 proc. Najemcy przykładają teraz szczególną uwagę do elementów składowych rozliczenia, które mogą różnić się w zależności od budynku oraz do rozwiązań technologicznych, które pozwalają zmniejszyć zużycie mediów.

Z kolei indeksacja stawek czynszowych najczęściej oparta jest o wskaźnik HICP. Wzrost o prawie 9 % jest wyraźnie odczuwalny na rynku. Wpłynął on również na stawki wyjściowe dla nowych najemców, podobnie jak rosnące koszty fit-outu, które na koniec dnia właściciel budynku musi zamortyzować w czasie. Dział Office Agency w Avison Young wspólnie z Reesco zastanawiają się, jak zoptymalizować koszty aranżacji biur.

Optymalizacja kosztów

Koszty aranżacji i re-aranżacji powierzchni biurowych w ciągu ostatnich dwóch lat znacząco wzrosły. Problemy gospodarcze, zaburzenia w łańcuchu dostaw, przy jednocześnie rosnącym rynku nieruchomości, przyczyniły się do dynamicznego wzrostu cen materiałów i robót budowlanych. Dodatkowo, konieczność restrukturyzacji światowych organizacji, związana ze zmianą sposobu pracy, oraz wysoki poziom inflacji, powodują problemy z budowaniem długoterminowych strategii przez firmy. Szczególnie te, które muszą dostosować się do obowiązków najmu. Musimy również uwzględnić silny trend włączania świadomości ekologicznej do całego łańcucha dostaw.

Przed rozpoczęciem prac nad tworzeniem planu przestrzennego (space planu), który spełni oczekiwania najemcy, warto przeprowadzić dokładną analizę techniczną przestrzeni, audyt instalacji i sprawdzić wszystkie elementy zawarte w dokumentacji podwykonawczej. Właściwy zespół składający się z osób doświadczonych w re-aranżacjach, architektów nastawionych na poszukiwanie funkcjonalnych rozwiązań, z zachowaniem maksymalnej ilości substancji budynku oraz doświadczonych inwentaryzatorów, mogą przy niewielkim nakładzie początkowym znacznie obniżyć koszty.

Drogie instalacje

Jednym z najdroższych elementów kosztu fit-outu są instalacje HVAC oraz elementy związane z automatyką budynkową. Każda zmiana, której wymagają te systemy, generuje dodatkowe koszty. Im więcej zmian wprowadzamy w istniejący układ przestrzenny i mniej wykorzystujemy obecny układ instalacji, tym droższa jest aranżacja, a za to odpowiada głównie space plan. Optymalne zaprojektowanie nowego układu pozwala na redukcję kosztów nawet do 80 euro za metr kwadratowy. Wiedza zespołu architektów na temat inżynierii materiałowej pozwala na wybór najbardziej optymalnych cenowo rozwiązań - tańszych, ale spełniających odpowiednie parametry.

Odpowiedni zespół

Kwestia synergii między architektami, projektantami branżowymi, wykonawcą generalnym, inwestorami i najemcami jest kluczowa dla optymalizacji kosztów fit-outu. Każdy z partnerów wnosi unikatowe perspektywy i umiejętności, które ostatecznie kształtują efekt końcowy projektu. Bardzo ważne jest wzajemne edukowanie się na temat możliwych rozwiązań, szczególnie w tak dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości społeczno-ekonomicznej. – mówi Michał Kiersnowski, Sales Director, Office Department w Grupie Reesco.

Czas też jest ważny

Avison Young zauważa, że im bardziej klient podchodzi świadomie do procesu wynajmu, z odpowiednim zapasem czasu, wiąże się to dla niego z większą korzyścią. Każdy parametr oferty możemy wtedy przeanalizować na kilka sposobów, sprawdzić różne warianty. Często jest po prostu za późno na przygotowanie alternatywnego projektu aranżacji, który byłby tak samo efektywny dla najemcy, a jednocześnie tańszy. – dodaje Maks Sobczak, Associate Director, Office Agency w Avison Young - Naszym zadaniem jest spięcie transakcji w każdej fazie procesu i wynegocjowanie odpowiednich warunków finansowych w oparciu o precyzyjne dane, co do których mamy pewność i są zgodne z wizją klienta.

Ceny fit-outów a okres umów wynajmu

Rosnące ceny fit-outów często wymuszają rewidowanie planów przez najemców. Ze względu na koszt relokacji oraz aranżacji nowej powierzchni część firm przedłuża umowy najmu. Za wykończenie powierzchni z reguły odpowiedzialny jest wynajmujący, ale żeby koszty fit-outu kalkulowały się, umowy najmu muszą być zawierane teraz na dłuższy okres.

Dotąd standardem w nowych budynkach były umowy 5 letnie, w starszych obiektach możliwe było przygotowanie niedużej aranżacji dla okresu 3 letniego. Od 2-3 lat standardem stają się umowy 7 letnie w nowych budynkach. Zdarzają się też kontrakty na dłuższy okres. Przy innych parametrach koszt aranżacji często przewyższałby wpływy z tytułu czynszu.

Czas na modernizacje starszych obiektów

W czasie bardzo wysokiej aktywności najemców, nie możemy zapominać o starszych budynkach biurowych. To jest właśnie ten moment, kiedy właściciele starszych budynków powinni wyjść naprzeciw potrzebom najemców i postawić na repozycjonowanie obiektów, podniesienie ich jakości i stworzenie przyjaznego otoczenia i atmosfery pracy, a inwestycje mogą się świetnie zwrócić w krótkiej perspektywie czasu. W starszych budynkach można również wykonać efektowne i tanie aranżacje, ale wymaga to większego nakładu pracy, analizy obecnego stanu i determinacji stron.

Modernizacja z zachowaniem istniejących nieruchomości, przy odpowiednim podejściu, pozwala na uzyskanie satysfakcjonującego zwrotu inwestycji przy mniejszym negatywnym wpływie na środowisko. W rezultacie unikamy marnotrawstwa i nadmiernej eksploatacji naturalnych zasobów. Projekty tego typu mogą okazać się bardziej opłacalne, ponieważ korzystając z istniejącej infrastruktury, często w atrakcyjnej lokalizacji, minimalizujemy koszty realizacji.

Oczywiście, uwzględnienie istniejących warunków i ograniczeń stanowi wyzwanie, ale jednocześnie daje możliwość wydobycia unikalnych cech i charakterystyki istniejących obiektów. Przebudowa starszych obiektów pozwala również na zachowanie wartości historycznych oraz dziedzictwa kulturowego, harmonijnie łącząc je z nowoczesnością i tworząc przestrzenie o niepowtarzalnym charakterze i funkcjonalności.

Case study – HOP w Warszawie

Doświadczenie Grupy Reesco pokazuje, że starsze biurowce mogą z powodzeniem pełnić dalej swoją pierwotną rolę lub ulec przekształceniu, na przykład w nowoczesny hotel lub obiekt typu PRS. Przykładem naszej realizacji jest budynek HOP przy ul. Chmielnej. Przeprowadzona przez Grupę Reesco generalna metamorfoza biurowca z lat 90., przyczyniła się do tego, że jego powierzchnia jest obecnie niemal w 100% wynajęta – dodaje Michał Kiersnowski.

Czas na zmiany

Kolejne regulacje wprowadzane przez Unię Europejską, dotyczące efektywności energetycznej budynków i alternatywnych źródeł energii w pewnym stopniu także wymuszają już na właścicielach biurowców o niższym standardzie decyzję o ich modernizacji, zmianie funkcji, czy wyburzeniach i budowie nowocześniejszych obiektów. W nadchodzącym czasie będziemy prawdopodobnie obserwować coraz liczniejsze tego typu działania, zapobiegające utracie wartości nieruchomości, które nie spełniają odpowiednich standardów w zakresie zrównoważonego rozwoju.

Narastająca potrzeba elastyczności wkrótce będzie musiała przełożyć się na nowy produkt, jaki zmuszeni będą dostarczać wynajmujący.

Avison Young

APPTIO, globalny dostawca rozwiązań z zakresu Technology Business Management oraz FinOps, pozwalających firmom planować i optymalizować wydatki na technologie przenosi siedzibę do BRAIN Parku, krakowskiego projektu firmy Echo Investment. W procesie relokacji najemcy doradzała firma Walter Herz.
Firma APPTIO Poland, należąca do Grupy APPTIO INC, wynajęła powierzchnię całego piętra – blisko 1800 mkw. w budynku biurowym, wpisującym się w pierwszy etap realizacji kompleksu Brain Park w Krakowie.

APPTIO od 2007 roku dostarcza rozwiązania biznesowe oparte o najnowocześniejsze technologie, oferując kompleksową obsługę firmom, które chcą zoptymalizować nakłady na IT. Wykorzystując boom na rozwiązania klasy TBM oraz FinOps, firma rozwija działalność w regionie EMEA, realizując plan strategicznej ekspansji w 12 krajach.

APPTIO prowadzi ponad 20 biur na całym świecie. W Europie Grupa jest obecna m.in. w Wielkiej Brytanii, Holandii, Szwecji, Danii, Hiszpanii, Francji, Włoszech i Niemczech. Zarządzanie wydatkami całego portfolio technologicznego powierzyło jej ponad 60 proc. przedsiębiorstw z listy Fortune 100. W Polsce firma zatrudnia ponad 120 osób i planuje dalszą ekspansję.

– Sukcesywny rozwój działalności APPTIO w Polsce wpisuje się w dalszy stabilny wzrost całej organizacji i pozwala zapewnić całościowe wsparcie globalnym klientom. Otwarcie nowego biura łączy się z rozszerzeniem portfolio usług firmy i dynamicznym rozwojem w regionie EMEA – mówi Dominika Majcherczyk, EMEA Facility Manager w APPTIO Poland. – BRAIN Park zapewnia wysoki standard powierzchni, najnowsze rozwiązania techniczne oraz atrakcyjnie rozwiązane strefy rekreacyjne na terenie obiektu. Wybrana lokalizacja spełnia nasze oczekiwania związane z komfortem pracy. Za przeniesieniem siedziby do tego kompleksu przemawiały również korzystne warunki najmu, uzyskane dzięki wsparciu doradców firmy Walter Herz – dodaje Majcherczyk

– Firmie APPTIO Poland służyliśmy kompleksowym wsparciem doradczym w całym procesie relokacji siedziby, obejmującym poszukiwanie i wybór lokalizacji oraz negocjowanie warunków najmu w aspekcie finansowym jak i samej umowy najmu. Pomagaliśmy także przy wyborze profesjonalnego dostawcy wyposażenia biura. Dziękujemy za świetną współpracę, która przyniosła sprawne przeprowadzenie procesu, dając nam ogromną satysfakcję – informuje Kamil Kowalewski, Associate Director w Walter Herz.

– Na wynajem powierzchni w naszym kompleksie decydują się wiodące polskie i międzynarodowe firmy poszukujące nowoczesnych i dobrze zlokalizowanych powierzchni biurowych. Cieszę się, że dołączyła do nich firma APPTIO Poland, której zespół z pewnością doceni możliwości, jakie niesie użytkownikom Brain Park. Ten projekt stanowi kwintesencję naszych, dotychczasowych doświadczeń, w wyniku czego oferujemy nowoczesną przestrzeń do pracy, zapewniającą wiele rozwiązań wspierających bezpieczeństwo, wygodę i dobrostan pracowników. Lokalizacja inwestycji zapewnia dostęp do codziennych usług. Jakość użytkowania podnosi także zielona przestrzeń części wspólnych zaaranżowanych w obrębie kompleksu – mówi Marcin Gawlik, senior leasing manager w dziale projektów komercyjnych Echo Investment, odpowiedzialny za finalizację transakcji.

Brain Park, położony przy skrzyżowaniu Alei Pokoju z ulicą Fabryczną w Krakowie, dostarczy finalnie ponad 43 tys. mkw. powierzchni. Kompleks tworzyć będą trzy dziesięciokondygnacyjne budynki, z dwupoziomowym garażem podziemnym. Biurowce zaprojektowane zostały zgodnie z wytycznymi certyfikacji BREEAM. Inwestycja jeszcze w fazie projektowania uzyskała wysoką notę Excellent, wprowadzając wiele rozwiązań m.in. wpierających oszczędność energii i wody, politykę gospodarki odpadami oraz minimalizację oddziaływania obiektu na środowisko. Budynki uzbrojone zostały w dedykowany system monitorujący i oczyszczający powietrze, poprawiający jego jakość.

Na terenie Brian Parku znajdzie się zielone, otwarte patio. Poza miejscami do odpoczynku i spożywania posiłków na świeżym powietrzu zapewnia m.in. miejsce do gry w tenisa stołowego, stoły do gry w szachy, huśtawki, czy przestrzeń do aktywności typu street workout.

Na terenie inwestycji Echo Investment znajdzie się 5 tarasów do wyłącznej dyspozycji najemców, 485 miejsc parkingowych, 34 stacje do ładowania samochodów elektrycznych, stacje do ładowania rowerów i hulajnóg elektrycznych oraz stojaki rowerowe, szatnie i prysznice dla cyklistów.

Walter Herz

Michał Porzycki objął stanowisko dyrektora w dziale Reprezentacji Najemcy firmy doradczej Walter Herz, gdzie jest odpowiedzialny za rozwijanie i budowanie relacji z klientami na warszawskim rynku biurowym oraz rozbudowę zespołu doradców. Pokieruje pracami zespołu projektowego dedykowanego do obsługi najemców na terenie Warszawy. Będzie uczestniczył także w kluczowych projektach firmy, wspierając realizację procesów swoją wiedzą i doświadczeniem, jakie zyskał w trakcie 12 lat pracy na rynku nieruchomości komercyjnych w Polsce.
Michał jest absolwentem Wyższej Szkoły Ekonomiczno-Informatycznej w Warszawie, gdzie studiował Ekonomię. Na przestrzeni swojej kilkunastoletniej kariery zawodowej zdobył szerokie doświadczenie, reprezentując zarówno najemców, jak i wynajmujących, a także obsługując podmioty z sektora publicznego.

Pracował między innymi w Kancelarii Brochocki, BNP Paribas Real Estate oraz firmach Savills, CBRE i Cavatina. Doradzał przy transakcjach obejmujących blisko 100 tys. mkw. powierzchni biurowych. Wśród klientów, którym służył wsparciem doradczym przy transakcjach najmu kilku tysięcy mkw. powierzchni znajdują się takie firmy, jak FitOne, MDDP, czy Jeronimo Martins. Michał Porzycki był także odpowiedzialny za proces wynajmu powierzchni na rzecz kilkunastu mniejszych, polskich i zagranicznych firm na łączną wartość 40 tys. mkw. powierzchni, jak również obsługiwał kilka instytucji publicznych w transakcjach obejmujących przeszło 40 tys. mkw. powierzchni najmu.

– Cieszy nas stabilny rozwój zespołu Reprezentacji Najemcy, którego kompetencje swoim obszernym doświadczeniem wzmocni teraz Michał. Legitymuje się wszechstronną znajomością rynku nieruchomości i wyróżnia profesjonalizmem w pracy z klientem. Jestem przekonany, że Michał odegra kluczową rolę w doskonaleniu modelu długofalowej obsługi klientów, którego głównym wyznacznikiem jest podniesienie standardu obsługi. Będzie miał wybitny wkład w opracowanie najbardziej optymalnych i efektywnych rozwiązań w obszarze współpracy z najemcami, dostosowanych do obecnych warunków prowadzenia biznesu – mówi Mateusz Strzelecki, Partner i Head of Tenant Representation w firmie doradczej Walter Herz.

– Mam ogromną satysfakcję z wejścia w skład teamu Walter Herz, wspólnie z którym będę miał szansę tworzyć portfolio nowych klientów, budować relacje ze stałymi partnerami, jednocześnie pracując nad podnoszeniem poziomu świadczonych usług doradczych. Na nowym stanowisku będę koncentrował się także na umacnianiu i rozbudowie struktury działu Reprezentacji Najemcy. W pracy nad projektami zależy mi przede wszystkim na poszukiwaniu nowych szans sprzyjających rozwojowi działalności klientów oraz dostarczaniu najemcom dodatkowych wartości – mówi Michał Porzycki, dyrektor w dziale Reprezentacji Najemcy w Walter Herz.

Hobbystycznie Michał zainteresowany jest motoryzacją i rozwojem Nowych Technologii, a na co dzień spełnia się jako tata piątki pociech.

Walter Herz

Starsze budynki ustępują miejsca nowym, trend ponownego zagospodarowywania działek w centrach dużych miast w Polsce nasila się. Co więcej, w planach są nie tylko nowe projekty deweloperskie, powstające po wyburzeniach, ale również przekształcanie istniejących biurowców w projekty mieszkaniowe, w tym w formule PRS.

Ogromny popyt na rynku najmu mieszkań w Polsce, a także sukcesywny wzrost stawek czynszowych przy sporym deficycie lokali, zachęca inwestorów do realizacji kolejnych projektów w formule wynajmu instytucjonalnego (PRS). Rozwojowi tego typu inwestycji sprzyja też paradoksalnie sytuacja geopolityczna i makroekonomiczna, w tym sytuacja w Ukrainie, która generuje kolejnych, potencjalnych najemców. Przede wszystkim jednak, polski rynek wciąż stwarza możliwość uzyskania wyższych stóp zwrotu z inwestycji niż rynek zachodnioeuropejski.

W 2022 roku, jak obliczają eksperci Avison Young, wartość zamkniętych transakcji można było szacować na 150 mln euro, a narastająco od 2014 roku wynik zamknął się na poziomie 325 mln euro. Jednak to wartość transakcji typu forward funding odzwierciedla prawdziwą dynamikę tego sektora. Tylko w latach 2021–2022, według analiz Avison Young, wyniosła ona 700 mln euro.

Z zapowiedzi inwestorów wynika, że w planach na najbliższe lata jest budowa kolejnych ~ 25 000 mieszkań na wynajem w Polsce. Inwestycje PRS powstają głównie w największych miastach w kraju, a 40% z 12,5 tys. mieszkań w aktywnych obecnie zasobach PRS znajduje się w Warszawie. W budowie jest ponad 13 tys. lokali, z których około 4,5 tys. ma zostać oddanych w tym roku. To wciąż mało w stosunku do zapotrzebowania.

Grunty na wagę złota

Poważną blokadą rozwoju inwestycji mieszkaniowych jest deficyt dostępnych gruntów w atrakcyjnych obszarach największych, polskich miast. Inwestorzy poszukują więc alternatywnych rozwiązań, czyli pozyskiwania parceli ze starszymi budynkami, które mogą przystosować do nowych funkcji albo wyburzyć. Na rynku nasila się trend związany z konwersjami nieruchomości.

Plusem inwestycji opartych na wyburzeniach lub modernizacji istniejących obiektów są krótsze procedury administracyjne, nie wymagające uzgodnień drogowych oraz partycypowania w budowie okolicznej infrastruktury.

- Wzrasta liczba zapytań o analizy dotyczące możliwości adaptacji istniejących obiektów komercyjnych na nowe funkcje. W takich przypadkach nasz zespół ocenia m.in. poziom rentowności inwestycji, rozważając warianty wyburzenia starszych biurowców oraz przekształcenia ich w PRS-y. Planując takie działania, inwestorzy poszukują atrakcyjnie położonych budynków biurowych, bardzo dobrze skomunikowanych, z bogatą ofertą gastronomiczną i usługową w okolicy. Analiza rentowności inwestycji wskazuje kierunek dalszych działań inwestora. Budynki biurowe, zużyte funkcjonalnie i technicznie, generują niższe przychody i są mniej atrakcyjne dla najemców niż nowoczesne biurowce odpowiadające dodatkowo wymogom ESG. Z tego powodu często bardziej opłacalne jest rozważenie nowej funkcji budynku, dostosowanie lub wyburzenie i realizacja produktu dostosowanego do potrzeb rynku. – mówi Monika Bronicka, Head of Valuation and Advisory w Avison Young.

W Warszawie coraz więcej wyburzeń

Gołym okiem widać, że wyburzeń budynków komercyjnych jest w Polsce coraz więcej. Wartość starszych obiektów posadowionych na atrakcyjnych gruntach miejskich jest często niższa niż działek niezabudowanych. Inwestorzy decydują się na zakup takich nieruchomości szczególnie chętnie, gdy możliwe jest uzyskanie pozwolenia na realizację nowoczesnego obiektu o większej powierzchni użytkowej. Do zmian i modernizacji nieruchomości motywują też rygorystyczne standardy ESG i konieczność dostosowania kilkudziesięcioletnich budynków do przyjętych obecnie norm środowiskowych, związanych ze zrównoważonym rozwojem, jak również chęć obniżania ich kosztów utrzymania i użytkowania.

Uczestnicy rynku zastanawiają się, jak dużo będzie wkrótce wyburzeń, skoro z krajobrazu Warszawy znikają nawet obiekty dwudziestokilkuletnie, m.in.

- Atrium International z 1995 roku zostanie zastąpiony przez ponad 130-metrowy wieżowiec Upper One oraz 55-metrowy hotel

- Empark Mokotów Business Park jest przebudowywany przez Echo Investment i częściowo zostanie zastąpiony nowymi budynkami mieszkaniowymi

- niedokończony biurowiec EuRoPol Gazu już jest rozbierany, Dom Development zabuduje ten obszar budynkami mieszkaniowymi

- Multikino Ursynów (budynek z 1999 roku) zostało pozyskane przez GH Development z Belgii; nowy właściciel zapowiedział w tym miejscu powstanie wielofunkcyjnej zabudowy z około 300 mieszkaniami

Miasta regionalne nie zostają w tyle

Inwestycję z wyburzeniem w tle Echo Investment przygotowuje również w Łodzi. Przy ulicy Kilińskiego 127, w miejscu starej kamienicy inwestor jest w trakcie realizacji budynku o funkcji mieszkaniowo-hotelowej. Znajdzie się w nim około 290 lokali mieszkalnych na wynajem krótkotrwały bądź abonamentowy.

Strabag Real Estate z kolei uzyskał możliwość budowy 40 tys. mkw. powierzchni w miejscu przeznaczonej do rozbiórki galerii Plaza w Krakowie, gdzie planuje realizację projektu wielofunkcyjnego.

Z mapy Wrocławia zniknął z kolei dawny biurowiec Impela, który stał przy ulicy Ślężnej. W tym miejscu Develia rozpoczęła budowę osiedla mieszkaniowego z lokalami usługowymi.

A to zaledwie niektóre projekty wyburzeń i nowych realizacji w polskich miastach regionalnych.

Opcja bez wyburzania

Alternatywą dla wyburzania jest przekształcenie istniejących budynków i zmiana ich funkcji. Takie działanie jest z pewnością bardziej ekologiczne, ponieważ ślad węglowy przy wyburzeniach i budowaniu nowych obiektów jest znacznie wyższy.

Zespół doradców technicznych Avison Young miał okazję już kilkukrotnie analizować budynki biurowe pod kątem przekształcenia ich w obiekty o funkcji mieszkalnej, bez konieczności wyburzania.

Okazuje się, że nie jest to wcale takie trudne, zgodnie z obowiązującymi warunkami technicznymi, z pewnością znacznie łatwiej jest zmienić funkcję użytkową biurowców na mieszkalną niż odwrotnie.

Zapas obciążenia

Wychodząc od projektowanej konstrukcji i przyjmowanych obciążeń użytkowych, zgodnie z normą PN-EN 1991-1-1 dla budynków mieszkalnych, zalecane jest przyjmowanie obciążenia 2kN/mkw gdzie w budynku biurowym przyjmuje się obciążenie 3kN/mkw. W związku z tym przy zmianie użytkowania mamy zapas obciążenia dla stropów, który może zostać dowolnie wykorzystany.

Sufity wyżej

Zgodnie z obowiązującymi warunkami technicznymi, minimalna wysokość pomieszczeń przeznaczonych do pracy dla więcej niż 4 osób wynosi 3 metry, natomiast minimalna wysokość dla pomieszczeń mieszkalnych wynosi 2,5 metra. Planowane mieszkania mogą być zatem wyższe, co jest pożądane na rynku, ale też zapewnia więcej miejsca na rozprowadzenia instalacji podstropowych.

Kwestie doświetlenia

- Jedną z trudności, jakie daje się zaobserwować pod względem technicznym, są gabaryty budynków biurowych. Biurowce w większości posiadają powierzchnie typu open space, które są doświetlane za pomocą przeszkleń rozciągających się praktycznie na całą wysokość i szerokość elewacji. W przypadku wydzielenia pomieszczeń mieszkalnych, przy planowaniu należy wziąć pod uwagę możliwości aranżacyjne pomieszczeń, aby spełniały warunki techniczne między innymi dla odpowiedniego oświetlenia dziennego w stosunku powierzchni okien do powierzchni podłogi 1:8. Zmiany aranżacyjne wymagają ścisłego oraz przemyślanego podejścia, aby mieszkanie było jednocześnie funkcjonalne oraz odpowiednio oświetlone. – analizuje Przemysław Kłopocki, Project Manager (Aspekty Budowlane), Technical Advisory & Project Management w Avison Young.

Obecne normy dla współczynników przenikania przegród zewnętrznych były wielokrotnie zaostrzane na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat. Przy planowaniu zmiany funkcji użytkowej istniejącego budynku biurowego, który zawiera znaczne przeszklenia, należy wziąć pod uwagę ewentualną konieczność ich redukcji bądź modernizacji, aby budynek był w jak najmniejszym stopniu energochłonny ze względu na straty energii przez przegrody zewnętrzne.

Zamknięte okna

Przy planowaniu zmiany użytkowania z funkcji biurowej na mieszkalną należy wziąć pod uwagę, że w wielu istniejących biurowcach okna są nieotwieralne, co powoduje konieczność zastosowania wentylacji mechanicznej.

Kwestie wentylacji można rozwiązać przez częściowe zaadaptowanie istniejących systemów, które powinny pokrywać potrzeby przyszłych mieszkańców ze względu na przewidywane mniejsze zagęszczenie budynku.

Największe wyzwania

- Najbardziej problematyczne staje się dostosowanie do pozostałych potrzeb sanitarnych. – komentuje Karolina Hytroś, Project Manager (Instalacje Sanitarne), Technical Advisory & Project Management w Avison Young. – Biurowce często charakteryzują się jednym węzłem sanitarnym umiejscowionym w trzonie budynku i konieczne jest rozbudowanie instalacji o liczne nowe piony zasilające łazienki i kuchnie w lokalach mieszkalnych. Ponadto, system ogrzewania i chłodzenia oparty jest zazwyczaj o systemy freonowe lub glikolowe wykorzystujące klimakonwektory, których ponowne wykorzystanie może być problematyczne w nowym podziale funkcjonalnym pięter.

- Dostosowania wymaga również instalacja elektryczna; konieczna jest rozbudowa instalacji teletechnicznych, umożliwiających odbiór telewizji, dostęp do Internetu, sprawną kontrolę dostępu. - dodaje Kamil Olechniewicz, Project Manager (Instalacje Elektryczne), Technical Advisory & Project Management w Avison Young.

Z uwagi na bezpieczeństwo pożarowe, zwykle konieczna jest implementacja systemu sygnalizacji pożaru w rozszerzonym, jak na przeznaczenie mieszkaniowe, zakresie. Jednak takie niedogodności w żadnym stopniu nie uniemożliwiają przystosowania budynku do użytkowania.

Podsumowanie

Zmiana sposobu użytkowania z funkcji biurowej na mieszkalną pod względem technicznym nie powinna być w wielu przypadkach problematyczna. Należy mieć na uwadze, że często będzie trudne utrzymanie odpowiedniego nasycenia obiektu Powierzchnią Użytkową Mieszkalną (PUM), co może powodować mniejszy stopień opłacalności inwestycji w porównaniu do obiektu typowo wielorodzinnego, przy planowaniu którego każdy metr nieruchomości wykorzystywany jest niemal w 100%.

- Warto jednak mieć na uwadze, że starsze budynki biurowe znacząco odbiegają standardem od nowoczesnych i energooszczędnych biurowców klasy A. Pod tym kątem przystosowanie ich do funkcji mieszkalnej może być bardziej opłacalne niż dalsze utrzymywanie coraz mniej atrakcyjnej i trudniejszej do wynajęcia przestrzeni biurowej. – komentuje Tomasz Daniecki, Director, Head of Technical Advisory w Avison Young.

Szczególnie, że starsze biurowce zwykle znajdują się w dobrze skomunikowanych lokalizacjach, co z punktu widzenia mieszkańca jest w wielu przypadkach kluczowym aspektem przy wyborze miejsca zamieszkania. Takie lokalizacje często wpisują się w koncepcję „15-minutowego miasta”, która w ostatnim czasie ponownie cieszy się coraz większą popularnością.

Avison Young